Tüm dünyayı tehdit eden Coronavirüs ün (COVID-19) yayılmasını önlemek için, seyahat etmeden uzaktan çalışmak / işbirliği yapmak, ya da sevdikleriniz ile görüntülü görüşmek için iyi bir zaman. Aşağıdaki linkte herkesin hizmetine sunduğum video konferans sunucusu ile bunu yapabilirsiniz.
Kayıt olmanıza, her hangi bir kullanıcı bilgisi girmenize gerek yok. Aşağıdaki bağlantıyı tıklayarak kolayca görüntülü arama odası oluşturabilirsiniz:
Bir video görüşmesi odası oluşturup katıldıktan sonra, tarayıcınızdaki sayfa URL’ini seçip kopyalayabilir ve aynı odaya katılabilmeleri için diğer katılımcılarla paylaşabilirsiniz. 🙂
Not: Bu sayfa en iyi Chrome / Chromium ve Opera ile çalışır.
Çağrı Ayrıntı Kayıtları (Call Detail Record – CDR) ve Çağrı Ölçüm Kayıtları (Call Measurement Record – CMR), Cisco Unified Communications Manager (CUCM) üzerinden yapılan her telefon çağrısı için size ayrıntılı bilgiler sunar. CUCM’de CDR ve CMR kayıtları varsayılan olarak devre dışı bırakılmıştır, bu nedenle manuel olarak etkinleştirmeniz gerekir.
CUCM içinde CDR ve CMR kayıtlarını aşağıdaki adımları takip ederek etkinleştirebilirsiniz:
CUCM’de Çağrı Ayrıntı Kaydı (CDR) Nasıl Etkinleştirilir?
Publisher CUCM administration arayüzünde System -> Service Parameters menüsüne girin
2. Daha sonra Callmanager servisinin aktif olduğu sunucularınızı seçin ve ardından Cisco Callmanager (Active) servisini deçin.
3. System kısmında CDR Enabled Flag parametresini bulun ve True yapın. Eğer sıfır saniyeli çağrı kayıtlarını da görmek isterseniz CDR Log Calls with Zero Duration Flag parametresini de True yapın.
4. Callmanager hizmetinin etkin olduğu birden fazla sunucunuz varsa, bu adımarı her CUCM sunucusu için tekrarlayın.
CUCM’de Çağrı Ölçüm Kaydı (CMR) Nasıl Etkinleştirilir?
Aynı Servie Parameters menüsünde en yukarıya çıkın ve Advanced a tıklayın.
2. Clusterwide Parameters bölümünü bulun ve Call Diagnostics Enabled parametresini Disabled‘dan istediğiniz seçeneğe değiştirin.
Not: CMR parametresi Clusterwide Parameters içinde olduğundan, bunu her sunucu için etkinleştirmeniz gerekmez.
Cisco Meeting Server (CMS) ile uğraşırken ses/video kayıpları, sinyalleşme problemleri gibi bir çok hatayla karşılaşabilir ve bunları giderebilmek için zaman zaman ağ trafiğini dinlemeniz gerekebilir. Bu makalede Cisco Meeting Server (CMS) üzerinden Wireshark Packet Capture alma adımlarını bulabilirsiniz.
CMS Wireshark Packet Capture Adımları:
Öncelikle CMS MMP arayüzüne erişmek için CMS sunucunuza SSH ile bağlanın.
Bazı kurulumlarda CMS in birden fazla ağ arayüzü olabilir. Bu yüzden bağlandıktan sonra hangi arayüzden packet capture alacağınızı bulmak için callbridge komutunu kullanın:
“callbridge” Komutu ile Arayüzü Bulmak
Packet capture işlemini başlatmak için pcap <arayüz> komutunu kullanın (bizim örneğimizde pcap a komutunu kullanacağız):
“pcap a” Komutu ile Packet Capture İşlemine Başlamak
Packet Capture işlemine başladıktan sonra dinlemek istediğiniz trafiği oluşturun ve daha sonra dinleme işlemini bitirmek için Ctrl + C tuş kombinasyonunu kullanın.
Not: Pcap dosyasının büyüklüğü en fazla 100MB olabilir.
Oluşturulan .pcap dosyasını indirebilmek için bir SCP programı kullanabilirsiniz (bizim örneğimizde WinSCP kullanacağız). SCP programı ile SSH bağlantısı yaptığınız kullanıcı adı ve şifreyi kullanarak CMS e bağlanın ve ilgili .pcap dosyasını bulup bilgisayarınıza indirin:
Cisco çok portlu ses geçitlerinde analog telefonlar için RJ-21 adı verilen bir ya da birden çok port bulunmakta. Cisco cihaz ile krone çatısı arası mesafeler çok değişken olabileceği için zaman zaman bu portları iletebilmek için özel bir kablo yapmanız gerekebilmektedir.
Çok portlu analog ses geçitlerinde kullanılan RJ-21 portu ve pin sırasını aşağıdaki görselde görebilirsiniz:
RJ-21 Konnektörü Pin Dizilimi
Aşağıdaki tabloda ise Cisco çok portlu analog ses geçitlerinde kullanılan RJ-21 portlarının pin dizilimini bulabilirsiniz:
Network dünyasında en çok kullanılan iki üretici olan Cisco ve Huawei ağ cihazlarının komut arayüz komutları takdir edersiniz ki birbirinden farklıdır. Aşağıdaki tabloda iki farklı üreticinin temel yönlendirici komutlarının eşleniklerini bulabilirsiniz:
Cisco – Huawei Komut Eşleme Tablosu:
Cisco
Huawei
ping
ping
traceroute
tracert
show
display
show interfaces
display interface
show ip route
display routing-table
show ip interface
display ip interface
show version
display version
show ip bgp
display bgp routing-table
show clock
display clock
show port
display port-mapping
show flash
dir flash: (user view modunda)
show logging
display logbuffer
show snmp
display snmp-agent statistics
show frame-relay pvc
display fr pvc-info
show users
display users
enable
super
disable
super 0
conf t
system-view
exit
quit
end
return
show policy-map interface
display qos policy interface
send
send (user view modunda)
write terminal (sh run)
display current-configuration
sh startup
display saved-configuration
write erase
reset saved-configuration
write mem (wr / copy run start)
save
clear counters
reset counters interface
telnet
telnet
enable secret (conf modunda)
super pass cipher (system modunda)
term mon
term debu
clock
clock
no
undo
debug / no debug
debugging / undo debugging
copy running-config
save safely
terminal monitor
terminal monitor
terminal no monitor
undo terminal monitor
clear counters
reset counters interface
clear interface
reset counters interface
clear access-list counters
reset acl counter all
reload
reboot
shutdown
shutdown
boot
boot bootrom
aaa
hwtacacs scheme
terminal no monitor
undo terminal monitor
tacacs-server
hwtacacs scheme
snmp-server
tftp-server
router bgp
bgp
router rip
rip
clear ip cef
reset ip fast-forwarding
clear ip route *
reset ip routing-table statistics protocol all
clear ip bgp
reset bgp all
show tech
display diagnostic-information
sh ip nat translation
display nat session
show controller
display controller
show dsl int atm 0
display dsl status interface atm 2/0
sho atm pvc
display atm pvc-info
sho crypto isakmp sa
display ike sa
sho crypto isakmp key
display ike peer
sho crypto isakmp police
display ike proposal
Cisco – Huawei Komut Eşlenikleri
Google Meet ve Yapay Zeka ile Gürültü Önleme Çözümü
Pandemi dönemi sebebiyle biliyorsunuz ki evden çalışma ile beraber web video konferans sistemleri de çok rağbet görmeye başladı. Pazarı açık ara Zoom domine etse de Google Meet de pazar payını artırmak isteyenlerden biri. Bunu da gün geçtikçe platformuna yeni özellikler ekleyerek hedefliyor. Yakın zamanda Google Meet’e eklenen gürültü önleme özelliği sayesinde bu alanda Google yeni bir inovasyon yapmışa benziyor.
2020 Nisan ayında Google, Meet’ın gürültü engelleme özelliğinin G Suite Enterprise ve G Suite Enterprise for Education müşterilerine geldiğini duyurmuştu. Bu vesile ile bu özelliğin fikir babasının G Suite Ürün Yönetim Müdürü Serge Lachapelle olduğunu da belirtelim. G Suite ürün yönetimi direktörü Serge Lachapelle, 13’ü Google’da olmak üzere 25 yıldır video konferans teknolojileri üzerinde çalışmış ve bu konuda oldukça deneyimli birisi.
Projenin Başlangıcı
Temel olarak bu proje Google’ın Ocak 2017’de Limes Audio‘yu satın almasıyla başlıyor. Esas fikir ise farklı saat dilimlerinde bulunan katılımcılar ile yapılan toplantılarda yaşanan sıkıntılar (evden çalışanların çocuklarının ve evcil hayvanlarının sesleri, kahvaltı sesleri vb.) sonucu doğuyor.
Google Meet’te Gürültü Nasıl Önleniyor?
Belki kullananlarınız vardır, bazı kulaklıklarda ve akıllı telefonlarda birden fazla mikrofonun kullanıldığı gürültü önleme mekanizmaları mevcut. Bu yöntem temelde ağıza tarafındaki mikrofondan alınan ses sinyalinden ağıza uzak olan başka bir mikrofondan (genelde mobil telefonların arkasında ya da üst-yanında bulunuyor) alınan ses sinyalinin çıkarılması ile çalışıyor. Google Meet’de sunulan özellik ise kullanıcı cihazından bağımsız, tamamen bulut tabanlı bir altyapı ve makine öğrenmesi kullanılarak gerçekleştiriliyor.
Neyin konuşma ve neyin konuşma olmadığını bulabilmek, gürültü ve konuşma arasındaki farkı anlamak ve daha sonra sadece konuşmayı filtreleyebilmek için bir makine öğrenme modelinin (denoiser) eğitilmesi gerekiyor. Serge ve ekibi, modeli eğitmek için kendi toplantılarını kullanıyor, daha sonra çok kişinin bulunduğu Youtube videoları ve arkasından manuel doğrulama yöntemleri ile algoritma olgunlaştırılıyor. Nihai durumda ise sistem köpek havlaması, kalem tıklaması ve daha fazlası gibi arka plandaki dikkat dağıtıcı sesleri akıllıca filtreleyebiliyor.
Aşağıdaki videoda da görebileceğiniz gibi Serge konuşurken bir yandan kuru yemiş poşeti, basmalı kalem ve bardak-kaşık gibi şeylerle gürültü çıkartarak özelliğin nasıl çalıştığını gösteriyor. Rutin olmayan gürültüler başladığı anda yüksek bir biçimde duyuluyor ama zaman içinde bu gürültüler sönümleniyor:
Google Meet Noise Cancellation Demosu
Takdir edeceğiniz üzere yapay zekanın işin içinde olduğu bir gürültü önleme sistemini kullanabilmek için sesinizin Google tarafından dinleniyor olması gerekiyor. Kullanıcı tarafında şifrelenen ses Google veri merkezlerinde çözülüp analiz ediliyor ve filtrelenen ses de yine aynı şekilde şifrelenerek kullanıcılara iletiliyor. Burada sesin dinlenerek analiz edilmesi kullanıcı tarafında bir soru işareti oluştursa da bu analizin sadece denoiser özelinde yapıldığı belirtiliyor. Bundan ziyade bu işlemlerin kısa sürede halledilebilmesi özellikle gerçek zamanlı iletişim için oldukça önemli bence.
Eğer G Suite Enterprise veya G Suite Enterprise for Education ürünlerini kullanıyorsanız bu özelliği aktif edebilmek için toplantı esnasında sağ altta bulunan üç noktaya tıklayıp Settings’den Noise cancellation‘ı aktif etmeniz yeterli:
Google Meet Noise Cancellation Ayarı
Son Söz
Google’ın sevdiği bir yöntem olan veriyi merkezde (bulutta) işleyip kullanıcı tarafını daha yalın bırakma yöntemi başka bir alanda da vücut bulmuş. Şimdilik hala kısıtlı bir şekilde G Suite Enterprise ve G Suite Enterprise for Education müşterilerine sunulan bu hizmet tahminimce yakın zamanda tüm Google Meet kullanıcılarına da sunulacaktır. Hatta ileride Google’ın bunu başka hizmet sağlayıcılarına bir cloud hizmeti olarak da verebileceğini düşünüyorum.
