Tüm dünyayı tehdit eden Coronavirüs ün (COVID-19) yayılmasını önlemek için, seyahat etmeden uzaktan çalışmak / işbirliği yapmak, ya da sevdikleriniz ile görüntülü görüşmek için iyi bir zaman. Aşağıdaki linkte herkesin hizmetine sunduğum video konferans sunucusu ile bunu yapabilirsiniz.
Kayıt olmanıza, her hangi bir kullanıcı bilgisi girmenize gerek yok. Aşağıdaki bağlantıyı tıklayarak kolayca görüntülü arama odası oluşturabilirsiniz:
Bir video görüşmesi odası oluşturup katıldıktan sonra, tarayıcınızdaki sayfa URL’ini seçip kopyalayabilir ve aynı odaya katılabilmeleri için diğer katılımcılarla paylaşabilirsiniz. 🙂
Not: Bu sayfa en iyi Chrome / Chromium ve Opera ile çalışır.
Network dünyasında en çok kullanılan iki üretici olan Cisco ve Huawei ağ cihazlarının komut arayüz komutları takdir edersiniz ki birbirinden farklıdır. Aşağıdaki tabloda iki farklı üreticinin temel yönlendirici komutlarının eşleniklerini bulabilirsiniz:
Cisco – Huawei Komut Eşleme Tablosu:
Cisco
Huawei
ping
ping
traceroute
tracert
show
display
show interfaces
display interface
show ip route
display routing-table
show ip interface
display ip interface
show version
display version
show ip bgp
display bgp routing-table
show clock
display clock
show port
display port-mapping
show flash
dir flash: (user view modunda)
show logging
display logbuffer
show snmp
display snmp-agent statistics
show frame-relay pvc
display fr pvc-info
show users
display users
enable
super
disable
super 0
conf t
system-view
exit
quit
end
return
show policy-map interface
display qos policy interface
send
send (user view modunda)
write terminal (sh run)
display current-configuration
sh startup
display saved-configuration
write erase
reset saved-configuration
write mem (wr / copy run start)
save
clear counters
reset counters interface
telnet
telnet
enable secret (conf modunda)
super pass cipher (system modunda)
term mon
term debu
clock
clock
no
undo
debug / no debug
debugging / undo debugging
copy running-config
save safely
terminal monitor
terminal monitor
terminal no monitor
undo terminal monitor
clear counters
reset counters interface
clear interface
reset counters interface
clear access-list counters
reset acl counter all
reload
reboot
shutdown
shutdown
boot
boot bootrom
aaa
hwtacacs scheme
terminal no monitor
undo terminal monitor
tacacs-server
hwtacacs scheme
snmp-server
tftp-server
router bgp
bgp
router rip
rip
clear ip cef
reset ip fast-forwarding
clear ip route *
reset ip routing-table statistics protocol all
clear ip bgp
reset bgp all
show tech
display diagnostic-information
sh ip nat translation
display nat session
show controller
display controller
show dsl int atm 0
display dsl status interface atm 2/0
sho atm pvc
display atm pvc-info
sho crypto isakmp sa
display ike sa
sho crypto isakmp key
display ike peer
sho crypto isakmp police
display ike proposal
Cisco – Huawei Komut Eşlenikleri
Google Meet ve Yapay Zeka ile Gürültü Önleme Çözümü
Pandemi dönemi sebebiyle biliyorsunuz ki evden çalışma ile beraber web video konferans sistemleri de çok rağbet görmeye başladı. Pazarı açık ara Zoom domine etse de Google Meet de pazar payını artırmak isteyenlerden biri. Bunu da gün geçtikçe platformuna yeni özellikler ekleyerek hedefliyor. Yakın zamanda Google Meet’e eklenen gürültü önleme özelliği sayesinde bu alanda Google yeni bir inovasyon yapmışa benziyor.
2020 Nisan ayında Google, Meet’ın gürültü engelleme özelliğinin G Suite Enterprise ve G Suite Enterprise for Education müşterilerine geldiğini duyurmuştu. Bu vesile ile bu özelliğin fikir babasının G Suite Ürün Yönetim Müdürü Serge Lachapelle olduğunu da belirtelim. G Suite ürün yönetimi direktörü Serge Lachapelle, 13’ü Google’da olmak üzere 25 yıldır video konferans teknolojileri üzerinde çalışmış ve bu konuda oldukça deneyimli birisi.
Projenin Başlangıcı
Temel olarak bu proje Google’ın Ocak 2017’de Limes Audio‘yu satın almasıyla başlıyor. Esas fikir ise farklı saat dilimlerinde bulunan katılımcılar ile yapılan toplantılarda yaşanan sıkıntılar (evden çalışanların çocuklarının ve evcil hayvanlarının sesleri, kahvaltı sesleri vb.) sonucu doğuyor.
Google Meet’te Gürültü Nasıl Önleniyor?
Belki kullananlarınız vardır, bazı kulaklıklarda ve akıllı telefonlarda birden fazla mikrofonun kullanıldığı gürültü önleme mekanizmaları mevcut. Bu yöntem temelde ağıza tarafındaki mikrofondan alınan ses sinyalinden ağıza uzak olan başka bir mikrofondan (genelde mobil telefonların arkasında ya da üst-yanında bulunuyor) alınan ses sinyalinin çıkarılması ile çalışıyor. Google Meet’de sunulan özellik ise kullanıcı cihazından bağımsız, tamamen bulut tabanlı bir altyapı ve makine öğrenmesi kullanılarak gerçekleştiriliyor.
Neyin konuşma ve neyin konuşma olmadığını bulabilmek, gürültü ve konuşma arasındaki farkı anlamak ve daha sonra sadece konuşmayı filtreleyebilmek için bir makine öğrenme modelinin (denoiser) eğitilmesi gerekiyor. Serge ve ekibi, modeli eğitmek için kendi toplantılarını kullanıyor, daha sonra çok kişinin bulunduğu Youtube videoları ve arkasından manuel doğrulama yöntemleri ile algoritma olgunlaştırılıyor. Nihai durumda ise sistem köpek havlaması, kalem tıklaması ve daha fazlası gibi arka plandaki dikkat dağıtıcı sesleri akıllıca filtreleyebiliyor.
Aşağıdaki videoda da görebileceğiniz gibi Serge konuşurken bir yandan kuru yemiş poşeti, basmalı kalem ve bardak-kaşık gibi şeylerle gürültü çıkartarak özelliğin nasıl çalıştığını gösteriyor. Rutin olmayan gürültüler başladığı anda yüksek bir biçimde duyuluyor ama zaman içinde bu gürültüler sönümleniyor:
Google Meet Noise Cancellation Demosu
Takdir edeceğiniz üzere yapay zekanın işin içinde olduğu bir gürültü önleme sistemini kullanabilmek için sesinizin Google tarafından dinleniyor olması gerekiyor. Kullanıcı tarafında şifrelenen ses Google veri merkezlerinde çözülüp analiz ediliyor ve filtrelenen ses de yine aynı şekilde şifrelenerek kullanıcılara iletiliyor. Burada sesin dinlenerek analiz edilmesi kullanıcı tarafında bir soru işareti oluştursa da bu analizin sadece denoiser özelinde yapıldığı belirtiliyor. Bundan ziyade bu işlemlerin kısa sürede halledilebilmesi özellikle gerçek zamanlı iletişim için oldukça önemli bence.
Eğer G Suite Enterprise veya G Suite Enterprise for Education ürünlerini kullanıyorsanız bu özelliği aktif edebilmek için toplantı esnasında sağ altta bulunan üç noktaya tıklayıp Settings’den Noise cancellation‘ı aktif etmeniz yeterli:
Google Meet Noise Cancellation Ayarı
Son Söz
Google’ın sevdiği bir yöntem olan veriyi merkezde (bulutta) işleyip kullanıcı tarafını daha yalın bırakma yöntemi başka bir alanda da vücut bulmuş. Şimdilik hala kısıtlı bir şekilde G Suite Enterprise ve G Suite Enterprise for Education müşterilerine sunulan bu hizmet tahminimce yakın zamanda tüm Google Meet kullanıcılarına da sunulacaktır. Hatta ileride Google’ın bunu başka hizmet sağlayıcılarına bir cloud hizmeti olarak da verebileceğini düşünüyorum.
Kısa Not: Jitsi Meet kurulumu ile ilgili profesyonel hizmet almak isterseniz bana iletişim linkinden ulaşabilirsiniz.
Jitsi Meet, çok kullanışlı ve basit, WebRTC tabanlı açık kaynaklı çok platformlu bir video konferans çözümüdür. Jitsi Meet’i bulut tabanlı veya kendi sunucularınızda da kullanabilirsiniz. Bu blog yazımda, Jitsi sunucusunu Ubuntu tabanlı linux platformunuza nasıl kuracağınızı açıklayacağım.
Jitsi Meet’i Ubuntu linux platformuna kurmak oldukça kolaydır. Bu kılavuzda, Jitsi sunucusunu Ubuntu 18.04 üzerinde .deb paketlerini kullanarak nasıl kurulacağını bulabilirsiniz.
Bu kurulum yazısında sizin Ubuntu’yu kurabileceğinizi farz ediyorum ve Jitsi kurulumuna temel kurulum noktasından devam edeceğim.
Öncelikle, sudo & ssh gibi temel paketleri kuralım. Konsoldan root olarak oturum açın, ardından gerekli paketleri kurun.
Root olmayan kullanıcınızı (benimki ferikci) /etc/sudoers dosyasına ekleyin.
ferikci ALL=(ALL:ALL) ALL
Artık sudo komutlarını kullanarak mevcut kullanıcınızla devam edebilirsiniz.
Opsiyonel: UFW güvenlik duvarını etkinleştirin ve gereken portları açın:
sudo ufw allow in ssh
sudo ufw allow in http
sudo ufw allow in https
sudo ufw allow in 10000/udp
sudo ufw enable
Eğer linux makinenize SSH ile bağlıysanız, “ufw allow ssh” komutunu girdikten sonra “ufw enable” komutunu girin, aksi takdirde mevcut SSH bağlantınızı kaybedebilirsiniz.
Eğer Jitsi sunucusunu bir hostname ile kullanacaksanız /etc/hosts dosyasında ilgili hostname in blunduğuna emin olun:
127.0.0.1 localhost jitsi.test.local
Ardından linux makinenizi yeniden başlatın:
reboot
Şimdi kurulumun geri kalanında mevcut kullanıcınızla SSH üzerinden tekrar oturum açın.
Ubuntu sistemlerinde Jitsi, Ubuntu’nun “universe” paketi deposundan bağımlılıklar gerektirir. Bunun için aşağıdaki komutla universe reposunu da ekleyin:
apt-add-repository universe
Daha sonra Jitsi deposunu ekleyin ve apt yi güncelleyin
Artık Jitsi sunucu kurulumuna hazırsınız. Jitsi-meet’i bağımlılıklarıyla birlikte kurmak için aşağıdaki komutu kullanın:
sudo apt-get -y install jitsi-meet
Kurulum esnasında bilgisayar adınız (hostname) sorulacak ancak, sadece bilgisayar adınızı yazmayın, bu alana bilgisayar adınızı FQDN olarak yazmalısınız, aksi takdirde bağlantı ile ilgili sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Bu arada, FQDN’nin DNS sunucuları tarafından çözüğlebildiğinden emin olun. (Ya da FQDN’i bilgisayarınızın hosts dosyanıza ekleyebilirsiniz.).
Jitsi Hostname (FQDN) Ayarları
Kurulumda bundan sonra sertifika istenecektir. Ben bu kurulumda kendinden imzalı SSL sertifikası kullanacağım, bu yüzden ilk seçeneği seçiyorum.
Jitsi SSL Sertifika Konfigürasyon Menüsü
Kurulum bir süre sonra tamamlanacak ve komut istemine geçecektir.
Şimdi video konferans GUI’nize bağlanma zamanı geldi. Jitsi sunucusunun ana sayfasına gitmek için https://FQDN adresini kullanın:
https://jitsi.test.local
Oda adı giriş alanına sahip bir ana sayfa göreceksiniz. Bir oda adı girin ve Go düğmesine tıklayın.
Jitsi Meet Ana Sayfa
Hepsi bu kadar! Aynı prosedürle veya https://FQDN/odaadı URL’sini kullanarak odanıza daha fazla katılımcı ekleyebilirsiniz.
https://jitsi.test.local/testroom
Ve Jitsi Meet Çalışır
Jitsi’yi Bir NAT Arkasında Çalıştırmak
Jitsi sunucunuzu iç IP ile bir NAT arkasında kullanmak istiyorsanız, yönlendiricinizi aşağıdaki portları Jitsi Meet sunucunuza yönlendirecek şekilde yapılandırmanız (port forwarding) gerekir:
80/TCP
443/TCP
10000/UDP
Ardından /etc/jitsi/videobridge/sip-communicator.properties dosyasına iç ve dış IPlerinizi içeren aşağıdaki satırları eklemeniz gerekir:
Video konferans ve işbirliği teknolojilerinde bildiğiniz üzere Cisco en yüksek pazar payına sahip olan bir donanım ve yazılım üreticisi. Ancak geçtiğimiz 1-2 yıl içinde yazılım tabanlı çözümler çıktıkça tümleşik video konferans cihazlarının yanında ses ve görüntü alıcı verici donanımlarına da rağbet artmaya başladı. Bu pazarda başı Logitech çekerken piyasaya bir çok yenilikçi ürün de çıkmıştı (Hatta bunların arasından bence en inovatif olan Jabra Panacast i de bu yazımda incelemiştim). Cisco da bu pazarda pay almak istiyor olacak ki geçtiğimiz Ocak ayında yeni adlandırdığı ürünü olan Webex Room USB ile ciddi bir giriş yaptı.
Cisco Webex Room USB, her hangi bir uç noktayı (Laptop, Desktop, SFF PC vb.) bir video işbirliği merkezine dönüştüren bir cihaz. Kullandığınız yazılımın Cisco olmasına bile gerek yok, herhangi bir işbirliği platformu (Microsoft Teams, S4B, Zoom, Slack, Jitsi vb.) ile bu cihazı kullanabilirsiniz. Dilerseniz Cisco Webex Room USB’nin özelliklerini daha ayrıntılı olarak inceleyelim.
Cisco Webex Room USB Özellikleri
Cisco Webex Room USB, 120 derecelik görüş açısına sahip kamerası sayesinde 2-5 katılımcılı toplantı odaları için oldukça ideal bir cihaz. Temel olarak cihaz gömülü kameraya sahip bir soundbar biçiminde ve ekranın üzerine yerleştiriliyor. Bunun dışında bir uzaktan kumandası ve bir USB kablosu var. Bunların yanında ekran ve duvara montaj için aparatlar, kamera için fiziksel bir gizlilik kapağı ve HDMI ve Ethernet bağlantısı için iki kablo da mevcut. Cihazın öne çıkan teknik özellikleri ise şu şekilde:
Kamera Kalitesi : Cisco Webex Room USB, saniyede 60 kare hızında video çekebilen bir 4K UltraHD kameraya sahiptir. 8MP görüntü sensörü ile desteklenen parlaklık ve beyaz dengesini maksimum netlik için otomatik olarak ayarlayabilir. İçerdiği yapay zeka teknolojisi ile toplantı katılımcılarını otomatik olarak algılayarak herkesin açıkça görülebilmesi için görüntüyü akıllıca çerçeveleme özelliğine ve toplantılar için bir takım analitik fonksiyonlara sahiptir.
Ses Kalitesi : Cihazın üzerinde entegre mikrofonlar ve hoparlörler bulunur. Otomatik gürültü azaltma özelliği sayesinde kağıt hışırtısı, çay karıştırma sesi gibi genelde dikkati dağıtan ortam seslerini filtreleyebilir. Hoparlör tasarımı sayesinde özellikle insan sesinin ağırlıklı bulunduğu pes frekanslarda daha doygun bir ses deneyimi sunar. Diğer üreticiler (Logitech) ile aradaki ses farkını dinlemek için bu linkteki videoya bakabilirsiniz.
Dijital Tabela Ekranı : Bu özellik sanırım Cisco Webex Room USB’nin diğer rakiplerinden ayıran en önemli özelliği. Cihaz kullanımda değilken, bağlı PC ekranlarını dijital bir tabelaya dönüştürmek için kullanılabilir. Kurumsal haberleri paylaşmak, marka bilinci oluşturmak vb. işler için bunu kullanabilirsiniz.
İçerik Paylaşımı : Cisco Webex Room USB, 4K içerik paylaşımını ve ayrıca cihaz browser üzerinden kablosuz içerik paylaşımını destekliyor. Bu sayede içeriğinizi kolay bir şekilde ekrana yansıtma imkanı bulabilirsiniz.
Webex Room USB’yi Bir Dijital Tabela Ekranı Olarak Da Kullanabilirsiniz
Bunların dışında daha detaylı teknik özelliklere bu linkteki datasheet üzerinden erişebilirsiniz.
Başta da dediğim gibi bu pazarda başta Logitech olmak üzere birkaç oyuncu mevcut. Aşağıdaki tabloda ise en çok bilinen iki cihaz ile karşılaştırmayı bulabilirsiniz:
Ürün / Özellik
Cisco Webex Room USB
Logitech MeetUp
Poly Studio
USB Kamera, Hoparlör ve Mikrofon
Var
Var
Var
Akıllı Kamera ve Ses
Var
Yok
Yok
Cihaz Ayarları
Var (Webex Control HUB ile)
Yok
Yok
Tarayıcı üzerinden Kablosuz İçerik Paylaşımı
Var (Webex veya web browser ile)
Yok
Yok
Dijital Tabela Ekranı
Var Var (Webex Control HUB ile)
Yok
Yok
Aşağıdaki videoda Webex Room USB’yi bilgisayarınıza bağlayıp nasıl ses ve video cihazı olarak kullanabileceğinizi görebilirsiniz:
Cisco Webex Room Kit Mini USB
Cisco Webex Room USB Fiyatı
Eğer video görüşmeleriniz için bir yazılım çözümünüz veya bir servis üyeliğiniz varsa Webex Room Kit Mini kalitesinde bir görüşme deneyimi sağlayan bu cihaza 2.750$ lık bir liste fiyatı (tabi ki gerçek satış fiyatı bu değil) ile sahip olabilirsiniz. Webex Room Kit Mini ile kıyasladığımızda Webex Room USB’nin fiyatı Mini fiyatının yarısının da altında.
Son Söz
Küçük ölçekli işletmeler ve video iletişimine geçmek isteyen kuruluşlar için Cisco Webex Room USB ile başlamak ve daha sonrasında bir yükseltme kiti ile Room Kit Mini’ye dönüştürmek iyi bir fikir olabilir. Bu sayede hem başlangıç yatırımlarını oldukça düşük tutabilir hem de görüşme deneyimini en üst seviyede sağlayacak bir çözüme sahip olabilirsiniz.
